Koolgewassen
Kolen vormen een interessante en diverse gewasgroep, een enorme variatie in vormen, kleuren en smaken. Zo zijn er de winterharde boerenkool en savooiekool, de witte kool uit Broek op Langedijk, de gekleurde rode kool en de puntige spitskool. Niet alleen het blad van kolen wordt gebruikt, maar ook de zaden van de kool- en mosterdzaad.
Boerenkool
Boerenkool is te onderscheiden van zijn familieleden binnen de kolen door de losse bladeren met gekrulde rand, zonder kropvorming. De bladkool, een voorloper van de boerenkool zoals we die nu kennen, is de eerste kool die werd gecultiveerd. Al in de vierde eeuw v.Chr. werd deze koolsoort in Griekenland geteeld, waarna cultivering via Italië steeds meer naar het noorden verspreidde. Tot in de late Middeleeuwen was de boerenkool waarschijnlijk de meest gangbare groente die geconsumeerd werd.
Boerenkool erfgoedrassen
Kool- en mosterdzaad
Naast het loof en de kolen die de Brassica familie ons geven, werden van specifieke kooltypen de zaden geoogst en gebruikt. In de Middeleeuwen werd koolzaad gebruikt voor lampenolie en veevoeder. Halverwege de 20e eeuw stonden duizendenden hectares landbouwgrond vol met koolzaad.
In 1895 werd de Mansholt's Hamburger koolzaad geselecteerd, een winterkoolzaad dat vanaf 1899 door R.J. Mansholt werd gekweekt in Groningen. Naast koolzaad teelde hij ook de Mansholt's Gele Mosterd, wat in de 20e eeuw als smaakmaker voor de armere klasse werd gezien, bij gebrek aan de dure kruiden en specerijen die van ver kwamen.
Kool- en mosterdzaad erfgoedrassen
Savooiekool
Bij savooiekool worden verschillende typen onderscheiden; de vroege spitse, putjeskool, herfst- en wintertypen. En zijn ook gele typen, zoals de vroege gele en het bewaartype. Rond 1980 werden winterkoolhybriden ontwikkeld, ontstaan uit kruisingen tussen witte en savooie kool.
De Bredasche Fijne Groene behoort tot de putjeskool, en werd vanouds rondom het Brabantse Breda geteeld.
Savooiekool erfgoedrassen
Spitskool
Spitskool is een witte kool met een kenmerkende spitse vorm, die zijn oorsprong vindt in het Middellandse Zeegebied. Historisch gezien werden deze kolen geteeld in zilte kustgebieden, waar de dikke bladeren van de kolen weerstand boden tegen de krachtige wind, opstuivend zand en neerslag.
Vroege typen van spitskool lenen zich goed voor de weeuwenteelt, waardoor oogst en consumptie al in het voorjaar kunnen plaatsvinden. Spitskool kenmerkt zich door zijn sappigheid en zachte smaak. In tegenstelling tot witte kool is spitskool minder compact; de binnenste bladeren vullen niet volledig de krop. Dit maakt spitskool wat minder lang houdbaar dan de dichtere witte en rode sluitkoolvarianten.
Spitskool erfgoedrassen
Witte kool
De naam ‘Langedijk’ komt regelmatig voor binnen de wereld van kolenrassen. Dit is ook niet zo vreemd, aangezien het dijkdorp Broek op Langedijk een rijke historie heeft op het gebied van koolteelt en -veredeling. Het dorp bevindt zich in West-Friesland; een regio in het noorden van Noord-Holland, bekend om steden zoals Hoorn, Enkhuizen, en Schagen.
Al in de Middeleeuwen werden in deze regio kolen verbouwd, met Langedijk als belangrijkste gebied. Hier komt, naast vele andere kolen, de Langedijker Bewaarwitte vandaan.